Wie o wie heeft een Nederlands Dagblad, zodat ik het artikel uit kan knippen en boven mijn bed hangen?
http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=65960Stel ontkennen Armeense genocide niet strafbaar
door Ewout Klei en Remco van Mulligen
De ChristenUnie wil het ontkennen van de holocaust in de Tweede Wereldoorlog, maar ook van de genocides in Armenië (1915) en Rwanda (1994) strafbaar stellen (Nederlands Dagblad 28 mei). Wat Armenië betreft, is dat geen goed idee. Er zijn te veel historische onzekerheden.
Eind 2004 nam de Tweede Kamer een motie aan waarin de genocide op de Armeniërs door de Turken in 1915 werd erkend. In het Belgische parlement wordt een wet behandeld die het ontkennen van deze genocide tot een misdaad maakt. In Nederland bereidt de ChristenUnie een wetsvoorstel naar Belgisch model voor.
In tegenstelling tot de holocaust is de Armeense genocide echter omstreden. Werd van overheidswege besloten de Armeniërs uit te moorden? Hierover bestaat in de geschiedschrijving geen consensus. De gepolitiseerde controverse sleept zich al tientallen jaren voort.
Vorige maand gaf de Amerikaanse historicus Justin McCarthy een college over dit onderwerp aan de Universiteit van Leiden. Op 9 juni stond een verslag daarvan in de Volkskrant. Volgens McCarthy heeft er geen genocide plaatsgevonden.
Mocht hij gelijk hebben, dan is een Nederlands verbod op de ontkenning van de Armeense genocide niet bepaald verstandig.
Opstand
In de negentiende eeuw stond het Ottomaanse Rijk - ooit een machtig rijk in het Midden-Oosten en op de Balkan, met het huidige Turkije als machtscentrum - onder druk. Europese mogendheden bedreigden het rijk van buitenaf, nationalistische bewegingen destabiliseerden het van binnenuit. In het Europese deel van het rijk slaagden sommige volken erin onafhankelijk te worden; in het Aziatische deel bleef de eenheid voorlopig bewaard.
In 1914 raakte het Ottomaanse Rijk in oorlog met Rusland. Veel Armeniërs hoopten op onafhankelijkheid en Armeense rebellen zochten contacten met het Russische leger. Zij werden van wapens voorzien, waarmee ze aanslagen pleegden op moslimburgers en Ottomaanse politieposten.
De Armeense opstand was zo omvangrijk dat het Ottomaanse Rijk in zijn voortbestaan werd bedreigd. De deportatie van grote aantallen Armeniërs naar Syrië was volgens McCarthy daarom meer dan logisch. Op deze manier hoopten de Turken de opstand te breken.
Natuurlijk kwamen hier - door moord, honger en ziekte - veel onschuldige Armeniërs bij om, maar er stierven in de oorlog ook veel onschuldige moslims. Het sterftecijfer was volgens McCarthy onder beide groepen even hoog, ongeveer 40 procent.
Daarom is het volgens McCarthy onjuist de ene partij vrij te pleiten en de andere partij alle schuld in de schoenen te schuiven. Dat is wel het doel van de Armeense nationalisten, die in Europa en Amerika sterk aan het lobbyen zijn om de genocide erkend te zien. Zij willen een verbod op een alternatieve visie op de gebeurtenissen. McCarthy's pleidooi is dan ook dat historici moeten beslissen over de zogenaamde genocide.
Conclusies
McCarthy's betoog is sympathiek en lijkt overtuigend. De archieven lijken ook zijn gelijk te bevestigen: in de Turkse archieven wijst niets op een bevel tot genocide. De documenten van Amerikaanse en Engelse ooggetuigen, die uitgebreid verhaalden over de Armeense genocide, waren vooral bedoeld als anti-Turkse propaganda.
Daarentegen verhaalden Duitse militairen en diplomaten ook uitgebreid over de moorden. Ze waren bondgenoten van de Turken, maar beschuldigden de Ottomaanse machthebbers wel degelijk van genocide.
Ook maakte de manier waarop de Armeniërs werden gedeporteerd, hun dood wel heel waarschijnlijk. Ze moesten binnen een of twee dagen vertrekken, onderweg voor de meest elementaire levensbehoeften met goud betalen en in gedwongen marsen door de woestijn trekken, wat velen noodlottig werd. Er was bovendien geen enkele poging gedaan op de eindbestemming te zorgen voor onderdak, voedsel en water voor de gedeporteerden.
Het is onduidelijk hoeveel Armeniërs er in 1915-1918 zijn omgekomen. De schattingen lopen uiteen van 300.000 tot twee miljoen.
Sommige historici vermoeden dat niet de Ottomaanse overheid, maar een kerngroep van de Jong-Turken (een nationalistische partij, die in 1908 de macht had gegrepen) achter de plannen in de richting van genocide zat. Deze kerngroep greep de opstand aan om de Armeense kwestie voorgoed op te lossen.
Helaas zijn de archieven van de verschillende organisaties van de Jong-Turken verdwenen en is het moeilijk tot definitieve conclusies te komen. De Duitse rapporten en de verklaringen die na de oorlog zijn afgelegd voor het Ottomaanse tribunaal, dat de vervolgingen van de Armeniërs onderzocht, wijzen wel op een doelbewuste uitroeiingspolitiek.
Erkenning van de Armeense genocide is in moreel opzicht een goede zaak. Historische bronnen maken het aannemelijk dat er zo'n genocide heeft plaatsgevonden. Echter, de bewijslast is niet waterdicht. Daarom zou het verkeerd zijn mensen die vanuit wetenschappelijke overwegingen twijfelen aan het bestaan van deze genocide, via een wettelijk verbod de mond te snoeren.
Ewout Klei is historicus; Remco van Mulligen studeert geschiedenis en is actief in PerspectieF, de organisatie van ChristenUnie-jongeren.
Literatuur
McCarthy, Justin, The Ottoman Peoples and the end of empire (Londen 2001).
Zürcher, Erik J., Een geschiedenis van het moderne Turkije (Nijmegen 1995).
Links
http://armenie-genocide.pagina.nl/ http://www.tallarmeniantale.com/ http://www.mega.nu:8080/ampp/rummel/sod.chap5.htm
Niemand lid van het ND?
Natuurlijk niet.
Overigens een meer dan interessante kwestie. Heb je het artikel uit de Volkskrant ook ergens, van McCarthy? Op de site moet je er namelijk voor betalen.
Dat klopt. Ik heb een link naar een discussiepagina waarop iemand het hele artikel heeft gekopieerd. Zie: http://www.wetenschapsforum.nl/viewtopic.php?t=9002
Hieronder heb ik het artikel gekopieerd:
Hé Klei, ik denk dat ik er wel aan kan komen, aan jou artikel in 't ND. Je hoort er wel van.
En is er al door mensen van de CU gereageerd op jullie artikel?
Dank maar ik heb nu de krant van Luuk. Luuk bedankt!
En nee, de CU heeft nog niet gereageerd. We wachten rustig af. Een aardschok zal ons artikel niet hebben veroorzaakt, maar het maakt mensen wel alerter.
Ehm Klei, waarom print je het niet gewoon uit als je de tekst van het artikel toch hebt? Krantenpapier is heel kwetsbaar...
Het gaat om de magie van het krantenpapier. Dan weet je dat je echt in de krant hebt gestaan. Dit klinkt misschien een beetje narcistisch, en dat is het ook, maar het gaat mij dus niet alleen maar om de tekst.
Ook om de foto?
Het is inderdaad een hele mooie foto. Mensen die deze foto willen bewonderen moeten mij maar een mailtje sturen of mij bellen. niet voor 12 uur s.v.p.
Klei, wat heb jij een lelijke avatar. Weer zo'n P.C. Hooftstraat-intellectueel, zeker.
(ik wist trouwens niet dat je op Jurgen Tiekstra wilde lijken)