Gistermiddag heb ik een preek gehoord over HC zondag 28 en 29 van prof. dr. C.J. de Ruijter in Groningen-West (was een preeklezing).
De te lezen teksten waren:
Efe 5:25-33 schreef: (25)Gij mannen, hebt uw eigen vrouwen lief, gelijk ook Christus de Gemeente liefgehad heeft, en Zichzelven voor haar heeft overgegeven; (26) Opdat Hij haar heiligen zou, haar gereinigd hebbende met het bad des waters door het Woord; (27) Opdat Hij haar Zichzelven heerlijk zou voorstellen, een Gemeente, die geen vlek of rimpel heeft, of iets dergelijks, maar dat zij zou heilig zijn en onberispelijk. ( 28 ) Alzo zijn de mannen schuldig hun eigen vrouwen lief te hebben, gelijk hun eigen lichamen. Die zijn eigen vrouw liefheeft, die heeft zichzelven lief. (29) Want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt het, en onderhoudt het, gelijkerwijs ook de Heere de Gemeente. (30) Want wij zijn leden Zijns lichaams, van Zijn vlees en van Zijn benen. (31) Daarom zal een mens zijn vader en moeder verlaten, en zal zijn vrouw aanhangen; en zij twee zullen tot een vlees wezen. (32) Deze verborgenheid is groot; doch ik zeg dit, ziende op Christus en op de Gemeente. (33) Zo dan ook gijlieden, elk in het bijzonder, een iegelijk hebbe zijn eigen vrouw, alzo lief als zichzelven; en de vrouw zie, dat zij den man vreze.
Openb. 19:1-10 schreef: (1) En na dezen hoorde ik als een grote stem ener grote schare in den hemel, zeggende: Halleluja, de zaligheid, en de heerlijkheid, en de eer, en de kracht zij den Heere, onzen God. (2) Want Zijn oordelen zijn waarachtig en rechtvaardig; dewijl Hij de grote hoer geoordeeld heeft, die de aarde verdorven heeft met haar hoererij, en Hij het bloed Zijner dienaren van haar hand gewroken heeft. (3) En zij zeiden ten tweeden maal: Halleluja! En haar rook gaat op in alle eeuwigheid. (4) En de vier en twintig ouderlingen, en de vier dieren vielen neder, en aanbaden God, Die op den troon zat, zeggende: Amen, Halleluja! (5) En een stem kwam uit den troon, zeggende: Looft onzen God, gij al Zijn dienstknechten, en gij, die Hem vreest, beiden klein en groot! (6) En ik hoorde als een stem ener grote schare, en als een stem veler wateren, en als een stem van sterke donderslagen, zeggende: Halleluja, want de Heere, de almachtige God, heeft als Koning geheerst. (7) Laat ons blijde zijn, en vreugde bedrijven, en Hem de heerlijkheid geven; want de bruiloft des Lams is gekomen, en Zijn vrouw heeft zichzelve bereid. ( 8 ) En haar is gegeven, dat zij bekleed worde met rein en blinkend fijn lijnwaad; want dit fijn lijnwaad zijn de rechtvaardigmakingen der heiligen. (9) En hij zeide tot mij: Schrijf, zalig zijn zij, die geroepen zijn tot het avondmaal van de bruiloft des Lams. En hij zeide tot mij: Deze zijn de waarachtige woorden Gods. (10) En ik viel neder voor zijn voeten, om hem te aanbidden, en hij zeide tot mij: Zie, dat gij dat niet doet; ik ben uw mededienstknecht, en uwer broederen, die de getuigenis van Jezus hebben; aanbid God. Want de getuigenis van Jezus is de geest der profetie.
En de tekst van de preek was HC zondag 28 en zondag 29.
Tijdens de dienst dacht ik na over de volgende vraag: Wat doen we nou eigenlijk precies bij het Avondmaal?
We herdenken Christus' dood, maar hoe precies. In de loop der tijden zijn hier verschillende visies op geweest:
Christus is zelf niet aanwezig tijdens de eucharistie, maar de eucharistie is een nagedachtenis aan de dood van Christus (Zwingli) Het doel is het verzekeren van de gelovigen dat ze werkelijk lid zijn van het Lichaam van Christus [Consubstantiatie] (Luther) "Teken zijn het middel waardoor wij herinnerd en verzekerdworden ten aanzien van de boodschap van het geloof" (Melanchthon over sacrementen) En dan heb je nog de transsubstantiatieleer van de RK-kerk.
Hoe zit het nou? Hoe zit het met het Avondmaal en de huwelijksmetafoor, want dat kom ik dan weer nergens tegen.
Alles lijkt op elkaar, maar de verschillen zitten net in de details. En wat heeft de doop hiermee te maken?
Graag jullie mening.
Ik wil hier heel graag op reageren, maar kun je je diepste vraag even heel secuur formuleren? Ik weet namelijk niet precies waar je precies antwoord op zoekt.
Hoe moet ik het Avondmaal nou zien? Als huwelijksmetafoor van het Christenzijn? Is Christus via het brood bij ons? Is Christus via de Heilige Geest bij ons (en geeft dat geen problemen met het dogma van de drie-eenheid) of is Christus niet echt bij ons en herdenken we alleen maar wat hij voor ons gedaan heeft?
Volgens mij is de betekenis van het avondmaal slechts een vergelijking. Om het oude avondsmaalsformulier te citeren:
" En ik voed en verkwik uw hongerige en dorstige zielen met dit mijn gekruisigd lichaam en vergoten bloed tot het eeuwige leven. Dit is even zeker als dit brood voor uw ogen gebroken en u deze beker gegeven wordt en u tot mijn gedachtenis dit brood eet en uit deze beker drinkt"
Dat is waarschijnlijk niet het antwoord op je vraag, maar dan moet je m nog maar een keer stellen...
Nee, laat ik de vraag eerst breder trekken:
waar komt de sacramentsleer vandaan? Ik kan er niet zoveel over vinden in de Bijbel. Het woord 'sacrament' kom ik iig nergens tegen. (Of ik heb geen goede concordantie, dat kan ook).
Ik denk dat een sacrament de naam is die gegeven is aan iets dat wij, in opdracht van wat in de bijbel is gezegd, doen of te zien krijgen om iets anders duidelijk te maken.
Bij de doop is dat het symboliseren van de afwassing van de zonden en bij het avondmaal is dat het symboliseren van het werkelijk gebroken zijn van Christus' lichaam en het werkelijk vergoten zijn van Christus' bloed.
Het huwelijk komt wat mij betreft ook dicht in de buurt van bovenstaande omschrijving. Het huwelijk bestaat dan om aan de relatie tussen Christus en de kerk te symboliseren. (in zekere zin)
Ik heb vanmiddag nog met iemand van gedachten gewisseld over dit onderwerp. Het gaat er om dat sacramenten bediend worden vanuit het genade-idee. Alsof je de genade van de kerk krijgt, en niet rechtstreeks van God. Da's raar.
Ik denk dat je "bediend vanuit het genade-idee" maar es moet uitleggen want zo heb ik het nooit gezien en zo is het ook niet lijkt mij.
Je vraag wordt er niet duidelijker op.
De achterliggende gedachte is de reden waarom sacramenten ingesteld zijn en met welk doel wij ze vieren. En daar had ik het gisteren met een amice over.
Het Avondmaal is de christelijke voortzetting van het Joodse Paschafeest. Wat was het doel daarvan? Herdenken van de uittocht uit Egypte zou je zeggen. Maar misschien is dit niet helemaal juist, misschien is het echte doel het creëren van Eenheid, door de uittocht uit Egypte te vieren.
Wij hebben het Avondmaal. Heeft het Avondmaal niet hetzelfde doel als het Pascha en is dat eenheid in de gemeente. Want je herdenkt een cruciaal heilsfeit: de kruisiging en opstanding van Christus.
En dan nu de sacramenten uit de RK-kerk: die hadden als doel om genade te geven aan de gelovige. Door de eucharistie ontvang je genade van God. In de Reformatie zijn er een hele hoop sacramenten gesneuveld, alleen Doop en Avondmaal zijn overgebleven. Deze kunnen alleen maar bediend worden door een dominee. Je kunt niet gedoopt worden door iemand die geen dominee is en ook niet zonder dominee Avondmaal vieren.
Dus in die zin geeft de kerk nog steeds de genade aan de gelovigen. Terwijl wij belijden dat dat helemaal niet meer nodig is. Zoiets staat ook nergens in de Bijbel. Wij kunnen dat zelf. En je ziet in de Bijbel ook dat mensen die geen priester zijn dopen en de eucharistie vieren.
Dus ik heb stellig het idee dat we verkeerd Avondmaal vieren op een manier zoals het NIET oorspronkelijk bedoeld is.
De vraag is of het erg (of verkeerd) is dat we het op deze manier doen. Ik denk zelf van niet, omdat we avondmaal duidelijk als teken zien van wat is gebeurd, en we weten allemaal in de kerk dat God genade uitdeelt, en niet de dominees.
En wellicht is deze manier niet 100% gepland (of zo bedoeld), maar ik denk dat je als kerk wel enige vrijheid hebt in hoe je één en 't ander vormgeeft, als je je maar fundeert op de bijbel, en bij Gods boodschap wilt blijven. Ik ben van mening dat we met het avondmaal op een manier vieren die bijbels verantwoord is, en die je bepaalt bij de dood van Christus voor ons, en de belangrijkheid daarvan. Ook komt het feit naar voren dat heel de gemeente van Christus hieraan deel heeft, maar mensen die van God niet willen weten, hier ook niet aan mee mogen doen. Ik denk dat het bijbels is dat je mensen de keuze vóór of tegen laat maken, en deze vorm hanteren we.
Mij is een beetje onduidelijk wat jouw problemen zijn met de huidige manier. Verder: momenteel in de GKV bijv. is het volgens mij niet zo (als in de RK kerk) dat we als kerk genade aan gelovigen menen te geven; we weten allen even goed dat God dat geeft, maar we weten ook dat de kerk dmv oudsten een verantwoordelijkheidsfunctie heeft.
Mijn vraag is nu eerst: wat is precies het probleem?
En kun je ook zo precies mogelijk proberen aan te geven waarom een bepaald probleem dat je ziet, ook een probleem is voor jou; dus om welke reden zit het je dwars?
Nog een ander heel groot verschil is dat in de RKK de priester op het moment van bediening van de doop ook werkelijk op dat moment de zonden afwast. In de protestantse traditie laat de dominee daarmee aan alle aanwezigen, door middel van een "plaatje", zien wat God al gedaan heeft!
Mijn probleem met het Avondmaal is dat de huidige viering ervoor zorgt dat het wezenlijke zo geabstraheerd wordt dat we wel aangaan, maar dat de meesten niet bewust zijn van het hoe en waarom.
En doordat de kerk het alleenrecht heeft op de sacramentsbediening (en dat is een vorm van het uitdelen van genade) wordt de aandacht afgeleid van het wezenlijke. Ik denk niet dat de eerste kerken enigszins leken op de GKV. In de GKV is er een overtrokken groot deel voor de ratio/rede weggelegd. Er is geen ruimte meer voor niet-rationele elementen, zoals mystiek en een persoonlijk geloof.
Dat moet je nog steeds uitleggen. Hoe werkt dat dan volgens jou?
Je vindt dat het wezenlijke zo geabstraheerd wordt en dat de meesten niet v/h hoe en waarom bewust zijn... vraag: vind je het slecht dat het op deze manier gevierd wordt? Of is het een kwestie van een voorkeur voor iets anders?
Dat alleenrecht moet je uitleggen. Je zegt: de kerk heeft het alleenrecht op de sacramentsbediening. Vervolgens: de sacramentsbediening is een vorm van het uitdelen van genade. Dat eerste klopt volgens mij wel; wij zouden geen sacramenten gebruiken buiten kerken om, maar niemand verbiedt het je om na te denken over de dood van christus en de betekenis hiervan; en om dit te vieren etc. Over het tweede: wat ik in deze alinea van je aanhaal: sacramentsbediening is volgens mij juist géén vorm van uitdelen van genade, maar een teken dat christenen hier deel aan hebben. We hebben hierover regels vast gesteld hoe we dit allemaal wat ordelijk doen etc., maar uiteindelijk gaat het ook om je eigen verantwoordelijkheid: je kunt door onterecht gebruik van het avondmaal je een oordeel eten en drinken.
Belangrijk is voor mij gewoon dat het avondmaal een teken, dus een vorm is waarin we in kerkverband terugdenken aan 't lijden van Christus. Meer is het niet; in de kerk wordt geen genade uitgedeeld door het avondmaal of andere sacramenten.
Overigens gaat de omgekeerde wereld niet zondermeer op (ik bedoel een redenering als volgt: dus je kunt ook wel zonder de kerk genade van God ontvangen, dus waar hebben we de kerk nog voor nodig? Die vraag is onterecht, want ik ben er wel van overtuigd dat God het belangrijk vind dat we in een bepaalde 'gemeenschap' leven. En ja, de inrichting hiervan is wellicht niet ideaal; maar daar moeten we dan maar wat harder aan werken.
Vervolgens zeg je nog dat de aandacht wordt afgeleid van het 'wezenlijke' waarna je zegt dat je niet denkt dat de eerste kerken enigszins leken op de GKV (GKV is te ragioneel en op rde gericht volgens jou), maar volgens mij wordt bij het avondmaal juist nagedacht bij het feit dat Christus is gestorven voor onze zonden, en dat we hiervoor dankbaar moetenzijn. Dat lijkt me het 'wezenlijke'. En dat het in de GKV niet enorm mystiek aan toe gaat ben ik met je eens, maar als je zegt dat er geen ruimte is voor een persoonlijk geloof (je zegt mystiek en persoonlijk geloof in 1 adem) dan ben ik het niet met je eens.
Ik vind de huidige vormgeving inderdaad slecht. Het is slechts een lege vorm geworden (lees het avondmaalsformulier maar eens door, echt een draak van een ding).
Waarom zou ik niet buiten de kerk om Avondmaal mogen vieren? Waarom zou je geen Avondmaal mogen vieren met je Bijbelkring, of met je wijk.
Juist wel, want blijkbaar is het zo dat je alleen op gezette tijden in de kerk dit sacrement kunt ontvangen. En is het echt de bedoeling van Jezus geweest om op deze manier zijn dood te herdenken? Of had hij een andere bedoeling met het Avondmaal. Ik denk dat hij bewust het feest van Pascha heeft vernieuwd. Er is een duidelijk verband tussen het Paschafeest en het Avondmaal. Zoals Avondmaal nu gevierd wordt is het een ritueel. Dit is niet de oorspronkelijke bedoeling van het Avondmaal. Het gaat niet om tekens en vormen, het gaat om de wezenlijke dingen, met het huidige Avondmaal blijven we in tekens en vormen hangen. Er wordt wel even stilgestaan bij de dood en opstanding van onze Heiland, maar daar blijft het bij. De bedoeling van het Avondmaal is niet alleen het herdenken van de dood en opstanding van Christus. Het is veel meer. Dat jij bijvoorbeeld met geen woord rept over de eenheid van het Lichaam van Christus is in mijn ogen een bewijs van verkeerd Avondmaal vieren in de kerk. En met genade uitdelen bedoel ik dus dat alles via de kerk moet, je mag het niet zelf doen. En in de Bijbel wordt ons juist het blijde nieuws verteld dat we het WEL zelf kunnen. En dat we daar geen priesterkaste meer voor nodig hebben zoals in het Jodendom en de RK-kerk om bij God te komen. Het Avondmaal wordt bij ons bediend door de dominee, hij leidt het. In die zin neemt hij de rol van de priester over. En dat is niet juist. Zegt de bijbel niet dat wij zelf priesters zijn. Dat is nou juist het goede nieuws. Precies: je kunt heel goed zonder de kerk genade ontvangen. Daar hebben we geen priesterkaste meer voor nodig. Dát bedoel ik dus met het uitdelen van genade door de kerk. Natuurlijk is het belangrijk om in gemeenschap met ander christenen te leven, maar dat is wat anders dan het instellen van een instituut genaamd 'kerk' die dienst doet als doorgeefluik van Gods genade. Door deze constructie, doordat de kerk 'doorgeefluik'wordt, kom je er met meekabbelen ook wel. Je kunt prima meedraaien binnen de kerk zonder geloof, zolang je maar doet alsof. Lang leve de rede! En nogmaals: gaat het er alleen maar om bij het Avondmaal om na te denken over onze zonden? Waarom zegt Jezus dan "dit is het nieuwe verbond". Hij kaart hier dus iets wezenlijks aan. Door alles te institutionaliseren wordt een persoonlijke geloofsbeleving moeilijk gemaakt, zelfs onmogelijk als jouw persoonlijke geloofsbeleving niet binnen de door de kerk uitgezette denkkaders past. Denk je nou echt dat dit de bedoeling is? Door het uitbannen van mystiek in de GKV wordt het mensen voor wie het persoonlijke geloof ook mystieke kanten heeft bijzonder moeilijk, zelfs onmogelijk gemaakt om te functioneren.