Via via heb ik dit artikel toegezonden gekregen. Het is geschreven door Bruijns, een christen-historicus. Hij betoogt dat het christendom in Nederland recht heeft op een bevoorrechte positie. Ik ben het (uiteraard) niet met Bruijns eens maar daar gaat het mij niet om. Ik denk dat dit artikel interessant is om te lezen voor het paco omdat in de paco-bundel geen artikelen staan over de geschiedenis van het christendom en de tolerantie in Nederland. Ik wil graag een reactie op het artikel van Bruijn schrijven maar wil eerst weten wat u van zijn visie vindt.
Het Christendom, de Europese beschaving en de Nederlandse cultuur
drs. R.A.B. Bruijns
De rol van het Christendom in de Nederlandse samenleving is zoals alle fenomenen niet los te zien van haar geschiedenis. De Christelijke religie speelde een grote rol in de wordings-geschiedenis van het huidige Nederland als in het alledaagse bestaan van mensen. In dit artikel wil ik in een vogelvlucht de betekenis van het Christendom voor de Europese beschaving en de Nederlandse cultuur in het bijzonder schetsen.
Europa en het Christendom
Van oudsher neemt de Christelijke religie in Nederland een prominente positie in. Vanaf de kerstening van West-Europa door Karel de Grote (768-814) vormt het Christendom niet alleen de toonaangevende godsdienst in Europa, maar tot ver in de Middeleeuwen ook de belangrijkste schepper van de Europese kunst en cultuur. De Christelijke moraal wordt in ieder geval de spirituele basis van ons normbesef, gebaseerd op schuld en boete.
De bouw van kerken en kathedralen vormde een grote uitdaging voor de bouwmeesters en kunstenaars van de Middeleeuwen. Zij vormen het aanzien van de stad en het religieuze hart van de gemeenschap. De kathedraalscholen, die tijdens de Middeleeuwen zouden uitgroeien tot de universiteiten zorgden ervoor dat oude kennis bewaard bleef en nieuwe kennis werd aangeboord door middel van het beproeven van stellingen met behulp van de rede.
Het was aan de Middeleeuwse universiteiten waar de idee van Humanisme postvatte, met name in de bakermat van de universiteit in Italië. Ook in de Nederlanden roerden zich de humanisten, met name Desiderius Erasmus. Deze grote Europese humanist uit de Lage Landen schreef geïnspireerd door het Humanisme een open brief aan de machtige vorst Karel V om hem aan te manen zich als een Christelijk vorst te gedragen.
Nederland en het protestantisme
Nederland ondergaat vanaf het einde van de 16de eeuw een grote invloed van een nieuwe stroming binnen het Christendom, het protestantisme. Als reactie op de misstanden binnen de Rooms-Katholieke Kerk trachtte het protestantie het geloof terug te voeren naar de oorsprong: de bijbel. De bijbelvastheid van de protestanten zal doorwerken op de Nederlandse taal en cultuur, veel uitdrukkingen en gezegden zijn dan ook afgeleid uit de bijbel.
De bijbel heeft niet alleen invloed uitgeoefend op de Nederlandse taal, maar evenzeer op het ontstaan van de Republiek der VII Provinciën. Deze Republiek was immers onstaan door de strijd van het overwegend protestantse Holland en Zeeland tegen de Rooms-Katholieke Filips II. De protestanten voerden echter ook een onderlinge richtingenstrijd, die werd beëindigd in de Synode van Dordt in 1618, die de officiële bijbelvertaling voortbracht: de Statenbijbel.
De uitgave van de Statenbijbel betekende niet alleen een bevestiging van de souvereiniteit van de Staten-Generaal, maar evenzeer haar autoriteit boven de protestantse kerk. Voortaan zouden alleen de Staten-bijbel en de protestantse eredienst zijn toegestaan. Tevens was de Statenbijbel de eerste bijbelvertaling in het Nederlands, waardoor deze variant van het Nederlands de officieuze taal werd van de Republiek.
Het moderne Nederland
In de 19de eeuw verliest de na 1815 opnieuw zelfstandig geworden Nederlandse staat haar exclusief protestantse karakter en deelt zij de publieke ruimte weer met de Rooms-Katholieke Kerk. Aangezien geen enkel kerkgenootschap het monopolie krijgt op de eredienst leggen de kerken leggen zich dan ook neer bij de scheiding tussen kerk en staat na de afkondiging van de Grondwet van 1848 in ruil voor gelijkstelling van bijzonder en openbaar onderwijs.
Ondanks de officiële scheiding tussen kerk en staat laat de invloed van het Christendom zich gelden in de politiek door middel van Christelijk-geïnspireerde politieke partijen. Deze partijen blijven ruim een eeuw lang de Nederlandse politiek domineren tot aan het aantreden van het eerste Paarse kabinet in 1994. Dat is het eerste na-oorlogse kabinet zonder deelname van een confessionele partij in de coalitie.
Alhoewel de Christelijke religie door de secularisatie aan aanhang heeft ingeboet in de tweede helft van de 20ste eeuw is ze desalniettemin een bron van de Nederlandse cultuur en de toetssteen van ons normbesef gebleven. Vele mensen mogen dan wel niet meer naar de kerk gaan, maar toch zien zij Christelijke normen op zijn minst als waardevolle referentiekaders van hun eigen handelen.
Multi-religieuze samenleving?
Tegenwoordig is het waardenrelativisme weliswaar aan kritiek onderhevig, maar nog steeds dominant. Onder het mom van cultuur-relativisme worden al de hier aanwezige godsdiensten, met name de Islam, gelijkgesteld met het Christendom en maken zij aanspraak op dezelfde rechten en voorzieningen. Dat is onterecht, omwille van twee redenen, namelijk vanuit een cultuur-historisch oogpunt en om een morele reden.
Zoals hierboven betoogd heeft het Christendom niet alleen historisch zijn sporen nagelaten in onze vaderlandse en Europese geschiedenis, zoals in onze taal en cultuur. Bovendien vormt het de religieuze basis van ons besef over goed en kwaad. Bovendien is het voor veel mensen nog heden ten dage een bron van inspiratie en troost. Het Evangelie wordt nog steeds gezien als een autoriteit, ook door niet-gelovigen.
In moreel oogpunt staan andere godsdiensten doorgaans voor andere waarden. Veel kennen niet de scheiding tussen kerk en staat, of erkennen deze niet, zoals de Islam. Bovendien staat ook het waardenpatroon van menige godsdienst haaks op dat van het Christendom. Vaak worden in andere godsdiensten wraak en geweld gerechtvaardigd als middel om conflicten op te lossen, terwijl het Christendom geweldloosheid en vergeving predikt.
Conclusie
Het Christendom in al zijn verschillende verschijningsvormen heeft significant bijgedragen aan zowel de opbouw als de invulling van de Europese beschaving. In Nederland heeft met name het protestantisme een grote rol gespeeld bij de vorming van de Nederlandse natie zoals we die nu kennen, zowel in cultureel als taalkundig opzicht.
In ieder opzicht is het Christendom verweven met onze cultuur en onze historie, maar evenzeer als bron van zingeving en morele toetssteen in het dagelijks leven van de mensen. In dat opzicht heeft het Christendom recht op een bevoorrechte positie in Nederland, boven andere vreemde godsdiensten, met name degene die haaks staan op de Christelijke moraal.
De redenen van Bruijns om een bevoorrechte positie van het christendom in de samenleving vindt ik niet erg sterk.
Dit is volgens mij echt een argument die vooral bij historici voorkomt. Er wordt naar het verleden gekeken en op basis daarvan een bepaald standpunt ingenomen.(dit zeg ik wel erg kort door de bocht) Volgens mij moet een hoofdargument leiden tot iets wat het beste voor ons nu en in de toekomst is en niet wat dat in het verleden was.
Daarnaast overschat Bruijns dat veel mensen het Evangelie kennen en daarnaast nog als autoriteit zien. (dit is mijn ervaring en misschien pessimistische wereldvisie)
Hier lijkt het net of Bruijns als enige oorzaak van waarden godsdiensten zijn. Volgens mij is dat niet strikt noodzakelijk. Zo zou je ook als basis van de waarden de visie van Socrates kunnen nemen. Dat je door middel van de rede tot waarden komt.
Daarnaast is er, in de leer van Socrates, wel degelijk een scheiding tussen kerk en staat. Dus daar hoeft Bruijns niet zo bang voor te zijn.
Je kunt er wat mij betreft vrij kort over zijn, in een seculier land als Nederland zou het mooi zijn als de zoals ze worden aangeduid christelijke normen en waarden in zwang waren, maar het is niet realistisch om dat te verwachten.
Ik kan iedereen die interesse heeft in de fundering van normen en waarden buiten het christendom van harte het boekje ''de afschaffing van de mens'' van C.S. Lewis aanraden.
Ps. Wim waar haal je het lef vandaan om zo laag te denken van een hele beroepsgroep.
De vraag is of we als christenen naar een bevoorrechte positie in de samenleving moeten streven.
Ik denk dat het christendom primair een dienende taak heeft. We moeten dus niet krampachtig proberen de samenleving christelijke waarden op te leggen. Wij hoeven Gods rijk niet te realiseren, wij mogen dat zelfs niet doen. De kerk leeft midden in een seculiere wereld. Haar kracht ligt in haar zwakheid.
Volgens Paulus moeten wij bidden voor de overheid, zodat we ongestoord en vrij ons geloof kunnen belijden. Dat is genoeg.
Volgens mij stelt Bonhoeffer in zijn boek Navolging de vraag of christelijke politiek wel gewenst is. (Ik weet dit overigens niet zeker, wellicht is er iemand van het Bonhoeffer-dispuut...).
Bruijns gaat dus uit van een besturende rol van het christendom in deze samenleving, ik denk dat een dienende rol beter op zijn plaats is.
Dus dat wordt CDA stemmen RC.
Ik ben het overigens helemaal met je eens. Bruijns visie is niet theocratisch maar ruikt er wel naar. Ik vind dus dat alle religies door de overheid gelijk behandeld moeten worden. Misschien krijgt een grotere religie als het protestantisme, het katholicisme of de islam meer zendtijd op de TV maar een religie boven de ander voortrekken vind ik verkeerd. Het is ook niet echt realistisch. Het christendom is misschien wel oud maar al lang niet meer de grootste religie in Nederland. En in andere landen heeft het christendom niet de oudste papieren/ een belangrijke plaats in de geschiedenis. Moet het christendom daarom in die landen min of meer achtergesteld worden? Bruijns is erg eenzijdig negatief over de islam maar onderbouwt dit niet. Er zijn ook een heleboel tolerante moslims. Joden konden lange tijd wel een goed bestaan opbouwen in de islamitische wereld terwijl ze in de christelijke wereld verschrikkelijk vervolgd werden. Jezus Christus predikte liefde maar de geschiedenis heeft ook laten zien dat christenen hier vaak niet veel naar hebben geluisterd maar dat zij bezig waren met macht, geld, geweld (kruistochten) en van mensen die anders waren (joden, negers, homoseksuelen etc.) of anders dachten onderdrukten. Ik word altijd een beetje heel erg misselijk als lieden met beroep op de historie bepaalde privileges claimen die ze andere groepen niet gunnen. Deze christenen lijken hier wel een beetje op Servische nationalisten die Kosovo waar bijna alleen maar islamitische Albanezen woonden zagen als de bakermat van Servië.
N.a.v.
http://www.refdag.nl/website/artikel.php?id=91165Soms baal ik als bepaalde christenen met hun vingertje omhoog wijzen. Niet zozeer omdat ik denk dat ze dit uit verkeerde motieven doen maar vooral omdat het averrechts werkt. Iemand die te hard roept is L.P. Dorenbos van Schreeuw om het leven. Abortus is fout, inderdaad vind ik dat ook, maar om abortus nu met de holocaust te vergelijken gaat mij veel te ver. Tot mijn grote verbazing geldt dit ook een beetje voor Open Doors. Dat is een goede organisatie die opkomt voor vervolgde christenen. Maar als je de Jenö Sebök hoort waarschuwen tegen de islam en daarna L.P. Dorenbos hoort die er een schepje bovenop doet dan voel ik mij zeer bedroefd. Ik denk namelijk, nee, ik ben er heilig van overtuigd, dat door dit soort harde uitspraken niet-christenen van het evangelie worden vervreemd. Harde uitspraken zijn vreselijk onbarmhartig. Jezus Christus die naar de wereld was gekomen niet om te veroordelen maar om te redden en naar de melaatsen, de Samaritanen, de tollenaars en de hoeren omkeek maar kritiek had op de Farizeers wordt vergeten evenals het "Heb uw naaste lief als u zelf." Het lijkt er vaak op dat christenen alleen voor de belangen van hun eigen groep en de eigen traditie opkomen. Zelfs God verdwijnt hierachter. Nietzsche zei eens: "De blijde boodschap is vervangen door de allerslechtste." Af en toe lijkt het er heel erg op dat hij gelijk heeft gekregen.