Altijd weer die doop....

Dit stond in het Nederlands Dagblad

Een doop is bijna altijd geldig
door onze redacteur Daniël Gillissen
EMMELOORD – In de meeste kerken is nauwelijks discussie over de erkenning van een elders bediende doop. Ds. P.L. Voorberg deed er onderzoek naar en komt in zijn proefschrift tot de conclusie dat bijna elke doop geldig is.
Een kerk moet gaan voor erkenning van een doop, waar die ook is bediend, vindt ds. P.L. Voorberg. ,,De doop is onherhaalbaar. Alleen als essentiële elementen ontbreken, is het geen doop. Maar dat komt slechts zelden voor.’’

Voorberg, vrijgemaakt-gereformeerd predikant in Emmeloord, heeft meer dan twintig jaar onderzoek gedaan naar de erkenning door kerken van de elders bediende doop. Dat heeft geresulteerd in het proefschrift Doop en Kerk waarop hij woensdag hoopt te promoveren aan de vrijgemaakt-gereformeerde Theologische Universiteit in Kampen.
De erkenning van de elders bediende doop kwam in de derde eeuw voor het eerst heel duidelijk naar voren in de christelijke kerk, weet Voorberg. ,,Toen werd duidelijk dat ook buiten de kerk werd gedoopt. Tegelijk was de kerk ervan overtuigd dat de doop slechts eenmalig kan worden bediend. De vraag was: hoe lossen wij dit op? Er werd voor gekozen een elders bediende doop te erkennen.’’

En dat is nog zo, bij alle verdeeldheid tussen de kerken die uit de Reformatie zijn voortgekomen, en zelfs met de Rooms-Katholieke Kerk, is de doop een verbindende factor. Ze erkennen elkaars doop. Discussie hoor je er nauwelijks over.
Voor Voorberg is het toch een vraag en juist nu een actueel thema. Hij wijst erop dat mensen steeds makkelijker overstappen naar een ander kerkgenootschap, en op de overdoop die dan nodig is in evangelische gemeenten, die alleen de volwassenendoop erkennen.

Ook zijn eigen kerkverband erkent de doop van andere kerkgenootschappen. Kerkordelijk is dat goed geregeld, vindt Voorberg. De dogmatische onderbouwing liet echter te wensen over. Met zijn boek wil hij voor de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) nu die leemte vullen.

Zand
Voorberg vindt dat een doop aan twee voorwaarden moet voldoen om geldig te zijn. ,,Een doop is alleen geldig als die met water is uitgevoerd.’’ Dat voert hij terug op de Bijbeltekst waar Johannes zegt dat hij is gestuurd om te dopen met water (Johannes 1 vers 33). ,,Dopen met water is eigenlijk geen discussiepunt, dat gebeurt overal. Hoewel er in de twintigste eeuw een voorganger was die zei dat je in de Sahara wel zand mag gebruiken. Maar dat noem ik dan dus geen doop.’’
De geldigheid zit voor Voorberg meer vast op het tweede criterium: het geloof in de drie-eenheid. ,,Het gaat mij dan nog niet zozeer om de formulering van ‘in de naam van de Vader, Zoon en Heilige Geest. In de Bijbel komt ook de doop in de naam van Christus voor.’’ De God van de Bijbel is de drie-enige God, legt Voorberg uit. Daarom moet de gemeenschap waarin de doop plaatsvindt, wel geloven in de drie-eenheid. ,,Het is voor mij geen voorwaarde dat de dominee die de doop bedient, zelf in de drie-eenheid gelooft. Judas, de verrader van Jezus, mocht immers ook dopen. Blijkbaar is de bediener van de doop niet belangrijk.’’
Voorberg heeft zelf meegemaakt dat een catechisant werd gedoopt die overkwam uit de Jehovah’s Getuigen. ,,In onze visie is hij voor het eerst gedoopt. Wij erkennen de doop van de Jehovah’s Getuigen niet, want zij geloven niet in de drie-eenheid.’’ Anders gaat het volgens de predikant als iemand gedoopt is in een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland waar weinig of geen waarde aan de drie-eenheid wordt gehecht. ,,Je kunt van de PKN zeggen wat je wilt, maar ze staat voor het geloof in de drie-enige God.’’

Hoewel Voorberg in principe vrijwel elke doop erkent, maakt hij toch onderscheid, tussen een wettige en een geldige doop. Het onderscheid heeft niet direct consequenties, maar hij wil duidelijk maken dat het hem niet om het even is, in welke omgeving de doop wordt bediend. ,,Een wettige doop vindt helemaal volgens de regels van de Schrift plaats, vol liefde voor God. Door de doop word je verbonden met de drie-enige God. Het evangelie wordt in de dienst gepreekt, de ouders zijn gelovige christenen. Maar er zijn ook gemeenten waar een of meer van deze elementen ontbreken. Dan kan de doop toch geldig zijn omdat de doop onherhaalbaar is. De doop is net zo onherhaalbaar als de besnijdenis. God gaat één keer een band met je aan. Zijn ja is ja.’’
Bij het vaststellen of sprake is van een ‘wettige doop’ is ook belangrijk of die is bediend in ,,een kerk die echt kerk mag heten, de ‘ware’ kerk’’. Voorberg schaart zijn eigen kerkverband, de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en de Christelijke Gereformeerde Kerken onder de ‘ware’ kerken. Het hangt er nog even vanaf hoe de Hersteld Hervormde Kerk zich gaat ontwikkelen, maar ook die hoort erbij, vindt Voorberg. ,,Ze hebben gedaan wat ze in 1834 bij de Afscheiding al hadden moeten doen. Het is goed om kerkelijke contacten aan te gaan met hersteld-hervormden.’’ In de toekomst zou een gezamenlijke kerk van vrijgemaakt-gereformeerden, christelijk-gereformeerden en hersteld-hervormden volgens hem ,,prachtig zijn’’.
Voorberg spreekt van een ‘valse’ kerk - ,,liever zeg ik een kerk die zich geen kerk mag noemen’’ – als ,,officieel de ruimte wordt gegeven voor afwijking van Gods woord en als de ware leer wordt tegengestaan’’. Duidelijk ‘valse’ kerken zijn volgens Voorberg de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland.
,,Daar is officieel ruimte om af te wijken van Gods woord. De synode van onze kerken heeft deze kerken ooit als valse kerk getypeerd en die besluiten respecteer ik.’’
Daarmee is voor Voorberg ook de doop in een gereformeerde-bondsgemeente die voldoet aan alle voorwaarden die hij stelt, niet wettig, maar slechts geldig. ,,Het kerkverband waar je bij hoort, is heel belangrijk.’’
Voorberg kan niet alle kerken van een ‘naamkaartje’ voorzien. Sommige kerken verkeren voor hem in een soort schemergebied. ,,Zo heb ik moeite met de Nederlands Gereformeerde Kerken. In dit kerkverband zie ik ruimte voor onschriftuurlijke zaken zoals de vrouw in het ambt.’’ Ook de Gereformeerde Gemeenten kan Voorberg niet van een typering voorzien. ,,Ze doen tekort aan de rijkdom van Gods woord door bijvoorbeeld tegen een groep van dertig belijdeniscatechisanten te zeggen: mag er nog maar een van jullie worden bekeerd.’’ Ook de verschillende soorten evangelische gemeenten schaart Voorberg in het schemergebied. Hij zegt erbij dat hij in niet-ware kerken ,,heel wat broeders en zusters is tegengekomen’’.

In de afgelopen twintig jaar dacht Voorberg een tijd dat alleen de doop in een ‘ware’ kerk goed was. ,,Maar na verder onderzoek bleek die stelling toch onhoudbaar.’’ De ontdekking van zijn onderzoek is voor Voorberg dan ook dat God in ,,verwaterde kerken’’ als de Rooms-Katholieke en Protestantse Kerk door middel van de doop ,,een appel doet op mensen. Door de bediening van de doop roept Hij mensen op zich op Hem te richten. Ik heb meer oog gekregen op Gods werk buiten de kerk (de ware kerken, DG). Gods geduld met de mens is breed verspreid.’’

Ik vind het een interessant onderwerp waar ds. Voorberg zijn proefschrift over heeft geschreven. Hij stelt in zijn proefschrift dat de doop in (bijna) alle gevallen gewoon geldig is. Ik kan hem daarin volgen en ben het denk ik met hem eens. Ik zet mn vraagtekens echter wel bij zijn opvatting dat er echt alleen met water kan worden gedoopt. Ik snap wel dat hij dit zegt, want het staat zo ook in Johannes 1 en bovendien is het een symbool voor afwassing van de zonden etc. Maar ik vraag me af in hoeverre dit in een noodzakelijke situatie nodig is. Misschien heb ik hem hierin verkeerd begrepen, maar zo komt het in bovenstaand artikel op mij over (in de Sahara mag je geen zand gebruiken om te dopen!)

Ik ben het eens met de opvatting dat de doop maar één keer geldt. God geeft zijn belofte en zegt dat je van Hem bent. Dit blijft gelden. Ik denk zelf dat het een teken van ongeloof kan zijn (let wel: kan zijn) als je je over laat dopen (nee ik wil de mensen die dat hebben gedaan niet shokkeren of in een hoek plaatsen). Want God heeft zijn belofte gedaan, die jij niet accepteert, of wil verbeteren met een nieuwe belofte. Een stukje onzekerheid komt om de hoek kijken en je wil graag zekerheid dus laat je je opnieuw dopen. De mensen die zich laten overdopen hebben echter de opvatting dat de doop niet echt was, of niet geldig was. Ik vraag me af hoe deze mensen (misschien zijn er (oud-)GSV'ers die hierop kunnen reageren uit eigen ervaring) dit zien en wat voor criteria zij hebben voor een zogenoemde 'geldige/wettige doop'.

Ds. Voorberg zegt daarnaast dat de bediener van de doop niet belangrijk is. Mag iedereen dopen?

Ik ben vooral benieuwd naar uw mening op dit artikel.