Vroegtijdig einde van een denktank
Door: Ewout Klei
Op 31 augustus stond er in verschillende kranten dat de Edmund Burke Stichting wordt gesplitst en dat Bart Jan Spruyt moet vertrekken als directeur. De commerciële activiteiten zullen ondergebracht worden in een zelfstandige denktank die onder eigen naam gaat werken. Spruyt en zijn Burke Stichting zullen zich weer gaan richten op de oorspronkelijke doelstellingen: het uitdragen van het conservatieve gedachtegoed via thema- en discussieavonden.
De Edmund Burke Stichting nieuwe stijl begint zonder kantoor of betaald personeel omdat dat 'vooralsnog financieel niet mogelijk is gebleken'. Spruyt wordt daarom bestuurslid, samen met de huidige bestuursleden Andreas Kinneging en Michiel Visser. Dit betekent de facto het einde van de denktank, want met alleen thema-avonden kom je natuurlijk niet in de publiciteit.
In een toelichting op de door te voeren reorganisatie zei Spruyt dat hij al langere tijd ontevreden was over de richting waarin de Burke Stichting zich ontwikkelde. Het meeste geld moest naar het zogenaamde public-policy programma, economische vraagstukken en dergelijke. Voor het uitdragen van de culturele en filosofische aspecten van het conservatisme - waar Spruyt zich als natuurlijk als historicus veel meer voor interesseert - waren nauwelijks fondsen te vinden.
Hoewel ik mij niet zou willen omschrijven als een conservatief vind ik het jammer dat de Edmund Burke Stichting oude stijl is opgedoekt. De Stichting, die eind 2000 (dus voor de opkomst van Fortuyn) werd opgericht, was de eerste politiek-ideologische denktank die niet aan een Nederlandse politieke partij was verbonden. Een grote verademing, want het Nederlandse politieke landschap werd/wordt nog steeds gedomineerd door de schotjesgeest.
De Burke Stichting probeerde via boeken en brochures de Nederlandse politiek te beïnvloeden, en vond tot op zekere hoogte gehoor bij partijen als de VVD, het CDA en de ChristenUnie. Het ideaal van Spruyt, een grote conservatieve partij zoals de Republikeinse partij in Amerika, zag men echter niet zo zitten.
Spruyt probeerde meer gehoor te krijgen en knoopte banden aan met het onafhankelijke Tweede-Kamerlid Geert Wilders. Hierover ontstond commotie. CDA-prominenten Hans Hillen en Dries van Agt en ChristenUnie-senator Eimert van Middelkoop stapten uit de Edmund Burke Stichting, omdat die huns inziens niet meer onpartijdig was.
Het is natuurlijk de vraag in hoeverre dit voor de denktank funest is geweest. De Edmund Burke Stichting was in ieder geval niet zo salonfähig meer.
Spruyt ontkent echter met klem dat zijn toenadering tot Wilders de huidige reorganisatie noodzakelijk heeft gemaakt. De bestuurscrisis van dit voorjaar had volgens hem vooral te maken met zijn ideeën over hoe de Burke Stichting verder moest.
Misschien zegt de opkomst en ondergang (want daar komt het volgens mij eigenlijk wel op neer) van de Edmund Burke Stichting wel iets over de politieke cultuur van Nederland, die het buitenstaanders met nieuwe ideeën haast onmogelijk maakt om het systeem open te breken.
Eind jaren veertig mislukte de doorbraak van de PvdA; D66 wilde de grondwet in democratische zin wijzigen maar in de grondwet van 1983 kwam hier weinig van terecht; een jaar na de moord op Fortuyn was de politiek in Den Haag weer saai als vanouds; van de bestuurlijke vernieuwingen van D66 viel na het vertrek van Thom de Graaf ook niets te verwachten; en er is nu eigenlijk ook geen ruimte meer om een onafhankelijke politiek-filosofische denktank in stand te houden.
Of je het nu met Spruyt eens bent of niet, de publieke discussie ondergaat een behoorlijke aderlating nu zijn denktank min of meer aan een vroegtijdige dood is gestorven. Spruyt zegt zelf geen politieke ambities meer te hebben.
"Ik dacht dat het 5 voor 12 was en dat er door een rol in de politiek nog iets te keren viel. Het is echter kwart over één. Alleen een wezenlijke heroriëntatie op het conservatisme kan mijns inziens een keer ten goede brengen."
Kijk nu eens: Spruyt verbindt zich helemaal aan lijst Wilders. Tja, je moet wat om je een inkomen te vergaren.
Bron: de Volkskrant, 4 januari 2006
Conservatief Spruyt sluit zich aan bij Wilders
Van onze verslaggever Raoul du Pré
DEN HAAG - Bart Jan Spruyt, de oud-directeur van de conservatieve denktank Edmund Burke Stichting, is sinds deze week fulltime in dienst van het onafhankelijke Tweede-Kamerlid Geert Wilders.
Hij zal onder meer meeschrijven aan Wilders’ verkiezingsprogramma en meewerken aan de inhoudelijke training van de tientallen kandidaten die het Kamerlid inmiddels heeft geselecteerd.
Spruyt wil ook zelf op de lijst, zegt hij vandaag in de Volkskrant: ‘Als ze me vragen, zeg ik geen nee.’
Interview
‘Geen club gefrustreerde LPF’ers’
Van onze verslaggever Raoul du Pré
DEN HAAG - Op de kandidatenlijst van Geert Wilders staan geen gefrustreerde LPF’ers, maar keurige, gepassioneerde mensen. Reden voor de oprichter van de conservatieve Edmund Burke Stichting zich aan te sluiten.
Bart Jan Spruyt heeft lang geaarzeld, maar met ingang van deze week is de oprichter van de conservatieve Edmund Burke Stichting officieel voltijds in dienst getreden van het onafhankelijke Tweede-Kamerlid Geert Wilders. Hij zal onder meer de bouwstenen leveren voor diens verkiezingsprogramma en meewerken aan de inhoudelijke training van de kandidaten voor de kieslijst.
U was al langer adviseur van Wilders, maar deinsde nog terug voor een echte carrière in de politiek. Waarom nu wel?
‘Ik wilde eerst zeker weten dat ik me kan vinden in de boodschap van Wilders. Ook wilde ik zien wat voor mensen er op de beweging zouden afkomen. Ik ben te gast geweest op de eerste bijeenkomsten van de door Wilders geselecteerde kandidaten. Dat zijn er al tientallen.
‘Daar werd ik blij van. Het waren niet de gefrustreerde LPF’ers, voor wie ik vreesde, maar mensen die echt wat in hun mars hebben: van rechtse CDA’ers en Bolkestein-liberalen tot personen uit de hoek van de ChristenUnie. Dit wordt een goede, hechte club van serieuze, beschaafde mensen met passie voor de publieke zaak. Dat heeft mij uiteindelijk het duwtje gegeven om te kiezen voor de politiek.’
U schrijft onder meer het verkiezingsprogramma. Wat wordt het voor partij?
‘Een brede volkspartij van realistisch denkende mensen. Een partij met een positieve boodschap, met veel nadruk op de waarden van de onvervreemdbare, westerse beschaving –waarden die via onderwijs en opvoeding veel sterker moeten worden overgebracht. Dat is de afgelopen decennia schromelijk verwaarloosd en dat is een van de oorzaken van het onbehagen en de onvrede die veel mensen in dit land voelen.’
Een anti-islampartij?
Nee, het is een partij die ook moslims perspectief geeft omdat we duidelijk zullen laten zien dat die liberale maatschappij veel perspectief en kansen biedt voor iedereen die bereid is ze te grijpen.’
Wilt u zelf op de lijst?
‘Laat ik het zo zeggen: als ik hiermee klaar ben en ze vragen me voor de lijst, dan zeg ik geen nee.’
U beschouwt uzelf vanaf nu als politicus?
‘Ja, het tijdperk van de denktank is afgesloten. Het was een mooie tijd, maar het was te theoretisch, te ver van de plek waar de echte beslissingen vallen. Hier kan ik werken aan praktische politiek.’
Dat betekent wel wat. Wilders wordt nog altijd dag en nacht bewaakt. U heeft een gezin...
‘Ik ben me volkomen bewust van de mogelijke gevolgen. Ik houd overal rekening mee, maar bij mijzelf en mijn directe omgeving bestaat de overtuiging dat we niet moeten wegkruipen. Uit deze stap spreekt mijn loyaliteit aan Geert.
‘Daarbij heeft Geert vorig jaar van de premier en de minister van Justitie de verzekering gekregen dat veiligheidsomstandigheden op geen enkele wijze de vorming van zijn partij in de weg mogen staan. Ik vertrouw erop dat zij mij niet in de kou laten staan, mocht het nodig zijn.’
Ik ben heel erg benieuwd in hoeverre deze nieuwe partij wel stabiel zal zijn! Dat ze er allemaal vertrouwen in hebben dat is prettig, maar dat roept iedereen altijd.Vaak zie je dat er toch weer eenlingen opstaan met enigzins een afwijkende mening die partijgenoten niet willen accepteren etc.... het lpf syndroom, u kent het wel.!. Maar opzich heb ik bij deze mensen wel meer het gevoel dat het enig bestaansrecht heeft dan ik het had bij bijv. de lpf.
Als de groeperingen ter rechterzijde van de VVD, enige individuen uit de VVD incluis, er niet snel werk van maken om een grote partij te vormen, dan denk ik dat geen van de partijtjes een noemenswaardige bijdrage kan leven aan de politieke realiteit, laat staan aan die van ons, mensenkinderen.
Ze hebben nu in ieder geval wel Bart Jan. Een intellectueel. Iemand met inhoud. Wanneer hij een solide partijprogramma schrijft dat nieuw en uitdagend is dan denk ik dat Groep Wilders een goede kans maakt de komende verkiezingen.
Lijkt me juist erg onverstandig. Dan wordt het een samengeraapte zooi. Daarnaast is een deel van de electoraat gekant tegen de traditionele partij structuur. Het doorbreken van die structuur door je niet in te laten kapselen lijkt een betere strategie.
Het enige wat wel mogelijk is een sterke partij die een aanzuigende werking heeft op anderen. Zoals Ewout aangeeft zou Wilders dit kunnen zijn. Hij staat constant op 3 a 4 zetels.
Ja, Ewout, wanneer ga je je artikel in het ND hier publiceren? Ik vond 'm prachtig.
Laten we even on-topic blijven. Mijn stukje kun je trouwens hier lezen: http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=75483
Grappig trouwens dat mijn stuk uitgerekend vandaag werd geplaatst, op dezelfde dag als die twee stukken over Bart Jan Spruyt, want ik had hem wel een beetje voor ogen toen ik de 'echte' intellectueel schetste.
Scepsis over politieke ambities Bart Jan Spruyt
van onze redactie politiek
DEN HAAG - De politieke ambities van Bart Jan Spruyt bij de Groep Wilders wekken verbazing onder mensen die nauw met hem samenwerkten. De conservatief Spruyt is een intellectueel, dat is iets anders dan het ambacht van politicus.
Dr. C.S.L. Janse, oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad, de krant waar Spruyt jarenlang als politiek redacteur aan verbonden was:
,,Of het lang goed zal gaan als Wilders en Spruyt samen in één fractie zitten, kun je je afvragen. Ze hebben een volstrekt verschillende achtergrond. Wilders is van huisuit een katholieke Limburger, Spruyt komt uit de gereformeerde gezindte. Bovendien hebben Wilders en Spruyt beiden sterke ego's. En als het lang goed gaat met iemand die volstrekt andere levensbeschouwelijke uitgangspunten heeft, is dat voor Spruyt geen goed teken.
Ik moet zeggen dat ik zijn overstap naar de Groep Wilders ook betreur. Het is niet in overeenstemming met zijn kerkelijke belijdenis. Spruyt is opgegroeid in de SGP en heeft zich daar nu wel erg ver van verwijderd. Hopelijk is daar nog iets van overgebleven. Binnen het geheel van de kring die Wilders om zich heen verzamelt, zal Bart Jan Spruyt een vreemde eend zijn. En als hij dat niet is, is dat des te erger.
Of hij het goed zal doen in de politiek, moeten we afwachten. Spruyt is meer een intellectueel dan een praktisch politicus. Ik weet niet of hij in staat zal zijn de achterban van Wilders op een begeesterende manier toe te spreken. Daar ligt niet echt zijn kracht.''
Hans Hillen, oud-CDA-Kamerlid, stapte uit de Raad van aanbeveling van de Edmund Burkestichting toen Spruyt in november 2004 voor het eerst banden aanging met Wilders:
,,Ik weet niet of Bart Jan in de Kamer zal vinden wat hij zoekt. Ik ken hem als een gedreven, rechtgeaarde man, die vindt dat er op het gebied van waardenconservatisme in Nederland een heleboel verloren is gegaan. Maar wat hij mist, is het geduld in de politiek om iets voor elkaar te krijgen. Hij wil te snel en dan kom je jezelf tegen.
Hij gaat uit van de kwaliteit van zijn argumenten, maar daar gaat het in de politiek niet altijd om. Daar gaat het om de timing, om het moment dat je je argumenten inzet om draagvlak te vinden. Politiek is een ambacht. Mensen onderschatten wat voor vakmanschap daarbij komt kijken. Iedereen denkt tegenwoordig: ik maak geluid, dus ik ben politicus. Dat geldt bij Bart Jan minder, die heeft inhoudelijk echt wel iets te melden. Maar ik denk dat hij overschat wat hij op deze manier kan bereiken. Ik schat de Groep Wilders op maximaal drie zetels. Dat betekent dat je sluitpost bent. Met de Burkestichting was hij effectiever bezig dan als hij zijn idealen wil forceren via een Kamerlidmaatschap. Maar ik wens hem veel succes.''
Eimert van Middelkoop, Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie. Stapte uit de Burkestichting toen Spruyt sympathieën voor Wilders uitte:
,,Spruyt loopt een doodlopende straat in, omdat ik de kans niet groot acht dat Wilders meer dan één zetel haalt. Ondertussen verbrandt hij wel alle schepen van de Burkestichting achter zich. De Burkestichting heeft altijd geprobeerd de conservatieve delen van de politieke stromingen bijeen te brengen. Spruyt kiest nu voor een splinterpartij zonder uitgesproken conservatief profiel.
Wilders probeert al langer mensen achter zich te krijgen. Hij is meer gebaat bij een aansprekend persoon die een achterban meeneemt. Die heeft Spruyt echt niet. Hij is het type intellectueel dat niet moet zoeken naar het leiderschap van een beweging.
De verdienste van Bart Jan Spruyt is dat hij zich een plek heeft verworven binnen het intellectueel debat in Nederland en daar ook best gerespecteerd wordt. Wilders moet Spruyt gebruiken als denktank, niet als iemand om kiezers mee te winnen.''
Menno de Bruyne, SGP-woordvoerder, zat tot november 2004 in de Raad van aanbeveling van de Burkestichting:
,,De stap van Spruyt naar de Groep Wilders past bij zijn gedrag van vorig jaar, toen hij al banden met Wilders aanging. Daardoor werd zijn positie als directeur van de Burkestichting in feite onmogelijk. Aan de andere kant verbaast het mij ook dat hij Kamerlid wil worden. Hij heeft altijd laten weten nooit politieke ambities te hebben. En gezien zijn reformatorische achtergrond zou ik hem graag enige indringende vragen willen stellen over zijn stap naar de Groep Wilders.
Of hij als Kamerlid de ruimte krijgt om zijn conservatieve gedachtegoed uit te dragen, durf ik niet te zeggen. Wilders zal geen sterke fractiediscipline eisen, die werd hem immers zelf fataal bij de VVD. Dus enige vrijheid zal Spruyt als Kamerlid wel hebben. Als politicus zal hij vooral een man van brede beschouwingen zijn. Niet alle politici moeten zo zijn, maar een paar mensen met een brede visie in de Kamer kan geen kwaad. En dat hij een man met visie is, heeft hij wel bewezen.''
'U weet dat ik daar totaal ongeschikt voor ben'
door onze redacteur Rien van den Berg
Sinds deze week is Bart Jan Spruyt fulltime in dienst van Geert Wilders. Daarmee is er eindelijk een verbintenis ontstaan uit een vrijage, die begon in november 2004, en die de conservatieve Edmund Burke Stichting (EBS) in grote problemen bracht. Een terugblik, waarin Spruyt steeds weer de vraag krijgt of hij de politiek in gaat. ,,Bent u raar! U weet dat ik daar totaal ongeschikt voor ben.''
Historicus Bart Jan Spruyt (1964) gaat in 1994 werken bij het Reformatorisch Dagblad. Over zijn motivatie zegt hij later in die krant: ,,Ik was vooral bang ooit een dag werkloos te worden. (...) Ik schaamde mij ook een beetje. Met een lichte afkeer liet ik de envelop met mijn sollicitatiebrief in de brievenbus glijden.''
In 1995 komt Spruyt terecht op de redactie politiek ('Of ik lid was van de SGP, luidde de strenge vraag die ik niet had verwacht'); begin 2000 werd hij chef van die redactie. Aan het eind van dat jaar is hij betrokken bij de oprichting van de (neo-)conservatieve Edmund Burke Stichting, waarvan hij secretaris wordt. Al spoedig moet hij die functie neerleggen, omdat het bestuurslidmaatschap van een politieke club niet verenigbaar is met onafhankelijke politieke journalistiek.
In augustus 2002 maakt Spruyt bekend dat hij alsnog overstapt naar de Burke Stichting. Over zijn tijd bij het Reformatorisch Dagblad zei hij later in Trouw: ,,Ik heb daar eigenlijk acht jaar ruzie gehad.''
Een positief beeld van de politiek hield hij er ook al niet aan over. Het Reformatorisch Dagblad biedt scheidend redacteur Spruyt op 30 september 2002 een paginagroot afscheidsinterview. ,,Hoe naïef dat ook moge klinken: het heeft een hele tijd geduurd voordat ik inzag en wilde erkennen dat een Kamerdebat wordt gevoerd door mensen die hun onwrikbare standpunten vanaf een papiertje voorlezen en bijstelling van hun standpunt als een afgang beschouwen.''
Denktank
Spruyt wordt een geharnast voorvechter van het conservatisme, gaat alom debatten aan en schuwt de stevige uitspraken niet. In het Nederlands Dagblad van 8 maart 2003 zegt hij: ,,Een progressieve christen heeft de verkeerde conclusies uit zijn geloof getrokken.''
De Burke Stichting wil een denktank zijn, waarin onafhankelijk van partijen gestudeerd wordt op de toepassing van het conservatieve gedachtegoed in de actuele situatie. Telkens wordt aan Spruyt gevraagd waarom hij geen politieke partij opricht. In HP/De Tijd antwoordt hij op 31 oktober 2003: ,,Wij vinden het huidige politieke bestel helemaal niet zo belangrijk. Wij willen onze belangen niet in macht omsmeden, maar onze ideeën omzetten in een breed maatschappelijk debat.''
Ondertussen is Geert Wilders uit de VVD gestapt en de twee vinden elkaar steeds beter. Op 22 oktober 2004 publiceren Wilders en Spruyt samen een artikel in Het Parool, waarin ze stellen: ,,Nederland moet worden beschermd tegen de import van de islamitische cultuur, die onze tolerantie en democratie alleen maar om zeep zal helpen.''
Op 4 november volgt een geruchtmakende uitzending van actualiteitenrubriek Nova. Wilders en Spruyt spreken een sterk vertrouwen in elkaar uit en kondigen de komst aan van een nieuwe rechtse partij. Ze bezegelen dat met een krachtige handdruk.
De volgende dag nuanceert Spruyt de zaak, door te stellen dat de onafhankelijkheid van de Edmund Burke Stichting gewaarborgd blijft. In het Reformatorisch Dagblad voegt hij eraan toe: ,,Het is ook niet zo dat we een partij gaan oprichten. Wel heb ik, in samenspraak met Wilders, in een contourennota het ideologische fundament gelegd en de beleidscontouren voor de nieuwe partij geschetst.''
Op de vraag of hij kandidaat-Kamerlid wordt, antwoordt hij stellig: ,,Bent u raar! U weet dat ik daar totaal ongeschikt voor ben.''
Op 6 november meldt het Nederlands Dagblad dat de partijkopstukken Hans Hillen (CDA) en Eimert van Middelkoop (CU) zich terugtrekken uit het bestuur van de EBS. Ook SGP-voorlichter Menno de Bruyne, die op persoonlijke titel bij de EBS betrokken was, vertrekt. De flirt met Wilders is voor hen onacceptabel. Hillen: ,,De stichting moet boven en buiten de partijen blijven staan.'' Van Middelkoop: ,,Bij de oprichting van de Edmund Burke Stichting heb ik het voorbehoud gemaakt dat de stichting als onafhankelijke denktank moest opereren.''
Van Middelkoop voorspelt wat er gaat gebeuren als Spruyt de politiek in gaat: ,,Dat kan op termijn het eind van de Burke Stichting betekenen.'' Geert Wilders is, voegt Van Middelkoop eraan toe, geen conservatief maar een reactionair.
Volgens Spruyt is er sprake van een misverstand. ,,De Burke Stichting gaat geen politieke partij oprichten en ik ga al helemaal de politiek niet in.'' Hij heeft alleen in een nota het ideologische fundament onder de partij van Wilders geslagen, zegt Spruyt. En dat is maar goed ook, want zo heeft hij weten te voorkomen dat de partij van Wilders ,,een anticonservatief en antireligieus karakter krijgt''. Wilders was tot dat moment bijvoorbeeld voor het afschaffen van artikel 23, dat ook de vrijheid van het christelijk onderwijs regelt.
In de Volkskrant van diezelfde 6 november 2004 formuleert Spruijt het zo: ,,Ik zie ook wel dat er op rechts allerlei idioten en gefrustreerde proleten rondlopen. Als je dat allemaal een stem geeft, houd ik mijn hart vast voor wat er met dit land gebeurt. Dat is een belangrijke reden dat ik me er graag mee bemoei. De rechtse stroming mag geen maatschappelijk ontwrichtende beweging zijn.'' Maar hij herhaalt: ,,Ik ga niet in de politiek. Daar ben ik niet geschikt voor. Te onhandig en te verlegen.''
Toch schrijft het RD diezelfde middag: ,,Kamerlid Wilders en conservatief Spruyt willen een liberaal-conservatieve beweging ontketenen, die moet resulteren in ene Republikeinse Partij naar Amerikaans model.'' Het RD beroept zich op de nota die Spruyt geschreven heeft, en op 'toelichtende opmerkingen' van Spruyt tegenover de krant. De nota spreekt van ,,parlementaire en buitenparlementaire actie'' en bevat ook voorstellen voor de organisatie van het partijapparaat. Wilders en Spruyt doen verder concrete beloften aan ,,wie op ons stemt''.
Schouder aan schouder
Op 8 november 2004 zegt Spruyt op Radio 1 dat er geen sprake is van het samen oprichten van een nieuwe partij. Hij en Wilders hadden alleen willen laten zien dat ze 'schouder aan schouder' staan in hun opvatting. Wilders ontkent eveneens de oprichting van een partij en noemt Spruyt ,,Een goede man, met wie ik het voor negentig procent eens ben.'' Wilders vervolgt met de opmerking ,,dat hij een beweging wilde oprichten zonder zware partijstructuur, waar mensen voor een paar tientjes per jaar lid van kunnen worden''.
Diezelfde avond komt het bestuur van de EBS met een persverklaring. Volgens het bestuur is ten onrechte het beeld ontstaan dat Spruyt samen met Wilders een nieuwe politieke partij wil beginnen. Ze kondigt een gesprek aan met directeur Spruyt. De uitkomst van dat gesprek is de afspraak dat Spruyt zich niet meer openlijk met de beweging van Wilders zal afficheren.
Spruyt zelf kondigt echter op hetzelfde moment aan dat hij ,,momenteel'' niet bereid is op de lijst van Wilders te gaan staan. Hij sluit echter niet uit dat hij daar over twee jaar anders over denkt. ,,Maar dan is er bij de Burke Stichting een vacature''.
Verkeerd weergegeven
Op 20 november hoopt Spruyt (in Trouw) aan de vertrokken bestuursleden Hillen en Van Middelkoop duidelijk te kunnen maken dat zijn woorden verkeerd zijn weergegeven en dat er geen sprake is van partijpolitieke ambities.
Op 12 december zegt Spruyt in NRC Handelsblad dat hij niet uitsluit dat hij ,,over twee jaar de Burke Stichting verlaat om als kandidaat-Kamerlid op de lijst van Wilders te gaan staan''.
Op 15 maart verschijnt een opgetogen Bart Jan Spruyt in het Nederlands Dagblad. Hij heeft het beginselprogramma van Geert Wilders gelezen. ,,Een hoopvol eerste signaal.'' Spruyt houdt de mogelijkheid van een plaats op Wilders' lijst ,,steeds nadrukkelijker open'', maar de beslissing neemt hij pas in september 2006. ,,Mocht zo'n uitnodiging komen, dan zal ik die welwillend overwegen. Ik bepleit al enkele jaren dat het nodig is dat er een goede conservatieve partij in Nederland komt. Dan zou ik het een eer vinden om voor zo'n beweging volksvertegenwoordiger te zijn.''
Op 26 maart geven bestuursleden van de EBS uiting aan hun ongenoegen in het Reformatorisch Dagblad. Door zijn steeds openlijker toenadering tot Geert Wilders brengt directeur Bart Jan Spruyt de onafhankelijkheid van 'zijn' Edmund Burke Stichting in gevaar, constateert de krant. Bestuursvoorzitter P.J.F. Bouma laat het RD schriftelijk weten dat er op de aanstaande bestuursvergadering gesproken zal worden ,,over de (politieke) ontwikkelingen, en in het bijzonder ook over de lijst Wilders''. Hij wees opnieuw op de bestuursverklaring uit november 2004, die wat hem betreft onverkort van kracht is.
Diezelfde avond stappen vier van de vijf bestuursleden van de Burke Stichting op. Vanwege de toenadering tussen Wilders en Spruyt, geven ze aan. Alleen Andreas Kinneging, de man door wiens geschriften Spruyt ooit aan het conservatisme verslingerd raakte, bleef.
In het Nederlands Dagblad van een dag later neemt Spruyt weer afstand van Wilders. ,,Ik weet zeker dat ik directeur van de Burke Stichting blijf en geen Kamerlid voor Wilders word.'' Deze opstelling komt onder andere voort uit de gedachte dat Spruyt ,,niet weet waar hij met Wilders aan toe is''. ,,Ik moet nog zien of het inhoudelijk een goede partij wordt.''
Verloren gaan
Op 2 september moet de Burke Stichting afslanken. Het hoofdkantoor wordt afgestoten, Spruyt gaat verder als onbezoldigd bestuurslid. In Trouw zegt hij een paar dagen later: ,,Ik ben blut en moet op een andere manier m'n geld gaan verdienen.'' De onbezoldigde conservatief weet niet wat hij moet gaan doen. ,,Ik dreig verloren te gaan. Maar ik hoop dat ik toch nog opiniestukken kan blijven schrijven. Liever een paria dan een parvenue.''
HP/De Tijd wil het op 9 september zeker weten. Gaat u zich alsnog aansluiten bij Geert Wilders? ,,Ehmmm. Ik heb nu geen werk. Ik wil gaan schrijven. Dat met Wilders speelt pas in mei 2007, dan zijn er verkiezingen, en ik moet nu een baan hebben.'' Maar de mogelijkheid dat u in 2007 campagne gaat voeren met Wilders houdt u open, concludeert het blad. ,,Nee, ik wil schrijven.'' Dus u komt niet op de kieslijst van Wilders? ,,Ik weet het niet.''
Twee weken later pakt de Groene Amsterdammer groot uit over de achtergronden bij de Burke Stichting. De bestuursleden zeggen in dat verhaal dat ze opstapten vanwege Spruyts vrijage met Wilders. Op 20 oktober ontkent Spruyt dat in het Reformatorisch Dagblad. Volgens hem ontstond de breuk door de toekomstvisie voor de EBS die hij op tafel had gelegd. Volgens Spruyt zei hij tegen het toenmalige bestuur: ,,Dit is mijn programma. Het is ambitieus. In die visie heb ik niets aan jullie. Jullie doen niks en lopen alleen maar in de weg.''
In die toekomstvisie stond opnieuw, betoogt Spruyt, dat de EBS ,,zich weer onafhankelijk moet opstellen van alle politieke partijen, inclusief de partij-in-wording van Wilders''. Voor het programma, had Spruyt uitgerekend, had hij een half tot driekwart miljoen euro nodig. Hij wilde in november 2005 naar de VS om fondsen te werven. ,,Zonder dat geld kunnen we ons ambitieuze programma niet uitvoeren.''
Beslissingen
Sinds deze week is Spruyt full-time in dienst bij de partij van Wilders. Hij gaat meeschrijven aan het verkiezingsprogramma en meewerken aan de inhoudelijke training van de tientallen kandidaten die het Kamerlid inmiddels heeft geselecteerd.
Spruyt wil zelf ook wel op de lijst, zegt hij in de Volkskrant. In zijn eigen woorden: ,,Als ze me vragen, zeg ik geen nee.'' U beschouwt zichzelf vanaf nu als politicus? ,,Ja, het tijdperk van de denktank is afgesloten. Het was een mooie tijd, maar het was te theoretisch, te ver van de plek waar de echte beslissingen vallen. Hier kan ik werken aan praktische politiek.''
Hij was gisteren, en houdt zich ook de komende weken, onbereikbaar om zijn overstap verder toe te lichten.
Mooi overzicht van Reinier van den Berg, dat duidelijk maakt wat voor draaikont die Spruyt eigenlijk is. Vriend Klei (ik betreur je nieuwe forumnaam), gefeliciteerd met je artikel in het Nederlands Dagblad. Ik zou jou graag vragen hoe je het een ("De nihilistische 'intellectuelen' van tegenwoordig (zoals Arnon Grunberg) zijn zelfgenoegzaam, staan ver van de burger af en kijken met een dodelijke ironie naar de maatschappij." quote uit je artikel) combineert met het ander ("Als je erover nadenkt, slaan we ons allemaal met geleende opinies door het leven, die we in veel gevallen ook nog eens verkeerd hebben verstaan.", je onderschrift door Grunbergs pseudoniem Marek van der Jagt ).
Ik wist niet zo een naam te verzinnen, dus dacht ik aan de columns van Grunberg in Wordt Vervolgd (het lijblad van Amnesty) waar ik mij aan erger. Zijn literaire arbeid waardeer ik wel. Tot op zekere hoogte ben ik ook een beetje nihilistisch, maar daar ben ik niet trots op ofzo. Elsebeth Etty is natuurlijk hét symbool van de linkse kerk maar ik vind haar niet echt nihilistisch. De columnist Grunberg paste daarom beter in mijn betoog.
Hmm, Ewout, dit suggereert wel wat. Namelijk, dat je van tevoren een beeld van de hedendaagse intellectueel gecreëerd hebt en daar personen bij gezocht hebt... zoiets zou toch een historicus onwaardig zijn.
Beter is de personen die tot de intellectuele elite behoren te onderzoeken en op basis daarvan samenbindende kenmerken te onerscheiden.
Deze kritiek is niet terecht. Er bestaan definities van intellectuelen, zoals die van Michael Ignatieff en Edward Saïd, en veel mensen die we tegenwoordig als intellectuelen beschouwen (Arnon Grunberg, Elsbeth Etty, Marcel van Dam, Piet Grijs etc.) zijn dat nader bekeken niet.
Lezen jullie ook nog even op de bijna vooroorlogse polemiek tussen RD-hoofdredacteur Wim Kranendonk () en Bart-Jan Spruyt ()?
Wat een retoriek. Werden zulke discussies ook maar in het ND gevoerd. Bart Jan heeft het stokje van Fortuyn overgenomen als het gaat om wie het publieke debat de meeste discussie weet op te roepen. Hulde driewerf hulde.
Ik ben benieuwd hoe erop gereageerd wordt. Leuke reactie om te lezen.